سعدی را به عنوان یک متن باید بازخوانی کرد

جعفری ادیب و پژوهشگر در ابتدا به شرح دیباچه بوستان پرداخت و ضمن مقایسه آن با دیگر دیباچه‌های آثاری همچون شاهنامه، حدیقه الحقیقه و مخزن الاسرار، مهم‌ترین تفاوت‌های آن را اینگونه برشمرد: نگاه زیبایی‌شناسانه و ادبی به صفات خداوند و پرهیز از پرداختن به موضوعات کلامی،عقلی و فلسفی،نپرداختن به شکل مفصل به موضوعات رایج در دیباچه‌ها و تحمیدیه‌ها همچون خلقت جهان، آفرینش انسان و موضوعاتی همچون حدوث و قدم و ...، عدم افراط در نقل تلمیحات قرآنی و بهره گرفتن از احادیث وروایات، توجه بیشتر به صفات رحمانی خداوند به ویژه بخشش و غفران الهی، بیان موضوعات دقیق علمی با زبانی در سطح فهم عامه مردم، تنوع موضوعات مطرح شده و مفصل‌نکردن شرح یک موضوع.

 

جعفری در ادامه سخنانش اضافه کرد: غالبا تحمیدیه‌ها و دیباچه‌ها در بسیاری از آثار حتی مشهور ادبی، بیشتر از آنکه رنگ و بوی ادبی داشته باشند، شکلی فلسفی و کلامی به خود می‌گیرند و به دلیل وفور اشارات قرآنی و روایی، چهره‌های متفاوت نسبت به اصل اثر به خود می‌گیرند، اما در بوستان سعدی یکدستی و هماهنگی زبان و موضوع هیچ گاه به هم نمی‌خورد.

 

این استاد دانشگاه در ادامه گفت: از دیگر ویژگی‌های دیباچه بوستان رعایت اعتدال و عدم افراط در بیان موضوعات مختلف به منظور فضل‌فروشی و خودنمایی است.

 

در پایان، جعفری با انتخاب یکی از حکایات بوستان از باب نخست در تدبیر و رای، به شرح و توضیح آن پرداخت.

 

در ادامه این نشست دکتر کاظم رحیمی‌نژاد؛ پژوهشگر و نویسنده پیرامون ضرورت بازخوانی آثار سعدی سخنرانی کرد و گفت: طرز نگرش امروز ما به ادبیات تعلیمی به ویژه در گلستان و بوستان سعدی چیست؟ وظیفه ما به عنوان یک عضو از جامعه جهانی چیست؟ خوانش ما با خوانش سعدی از گلستان نسبتی دارد یا نه؟

 

وی در ادامه افزود: سعدی امروز برای یک خواننده آشکار ادبی، تنها یک متن است. در یک قرن اخیر پروسه مدرنیته و سپس جنگ‌های جهانی و وضعیت پسامدرن موجب بازخوانی منتقدانه میراث بشری شد و سوالات مهمی در برابر متفکران قرار گرفت که پاسخ به آن‌ها موجب نگرشی و وضعیتی نو شد. خواننده- نویسنده امروز در مواجهه با متون کهن غیر از نگاه سنتی ارزیابی خود را دارد و همواره تعریف امروز خود را با متن تطبیق می‌دهد.

 

رحیمی‌نژاد در ادامه سخنان خود افزود: سعدی در روزگار کنونی بیش از آنکه یک شخص باشد یک متن است و ما در جهان متن خواننده و نویسنده سعدی هستیم. پس عجیب نیست اگر دریافت‌های نو از سعدی داشته باشیم. بسیاری از آموزه‌های سعدی که در گلستان که جنبه اخلاق فردی داشته امروز جزو قوانین مدنی محسوب می‌شود و یا آنچه در بوستان به مثابه مدینه فاضله ترسیم می‌شود امروزه با تلقی‌های متفاوتی روبه‌روست چرا که مدینه فاضله تعریف متفاوتی دارد. اینجاست که به اهمیت بازخوانی سعدی و بزرگان ادبی و فکری خود پی می‌بریم و لزوم تئوریزه کردن آموزه‌های این بزرگان بر ما آشکار می‌شود.