گستره ی زبان لارستانی

آن کس به زبان خویشتن درماند           نادان بود ار دو صد زبان می داند

 درگستره تاریخی لارستان که بنا به اسناد تاریخی و روایات اساطیری، گذشته ای به قدمت قوم آریا دارد زبانی رایج است که مردم هنوز هم با کهن واژه های ناب آن، زندگی می کنند و با آن عواطف و احساس خود را بیان می دارند. زبان مادری هر قوم گرانبهاترین میراث تاریخی و فرهنگی انسانها به شمار می آید و همچون کلیدی است که گنجینه ی سایر زبانها را به روی ما می گشاید. زبان لاری و لارستانی بخش قابل توجهی از سند هویت ملی و فرهنگی ما لارستانی ها به شمار می رود و به جرات می توان گفت یکی از عوامل حفظ و نگهبانی این سرزمین از گزند روزگاران و عامل وحدت بین مردم منطقه بوده و می باشد. زبان لارستانی زبانی است که مانند زبان فارسی در شاخه زبان های ایرانی جنوب غربی قرار می گیرد.

 زبان لارستانی زبان ساکنان جنوبی استان فارس و مردم غرب استان هرمزگان است. می توان زبان لارستانی  را از کهن ترین گونه های زبانفارسی دانست زبان لاری اصیل ترین رگه های واژگان پارسی میانه و پهلوی در  آن دیده می شود

زبان لارستانی حدود 20 لهجه را دربر می‌گیرد، که عبارتند از:

لاری، خُوری، فرامرزی، کُوخِردی، گَوده‌ای، خُنجی، اِوَزی، گِراشی، فیشوَری، فداغی، جناحي، بَستَکی، بيخه اي، اردی، بنارویه، جناح(هرمزگان)،بیرم، جویم، کهنو(خنج)، گلاری

 

زبان لارستانی نقطه مشترك مردمان خونگرم لارستان و هرمزگان

منظور همه ی آن کسانی هستند که  به لهجه های مختلف این زبان تکلم می کنند و در گفتگو کردن با هم  و تفاهم زبان یکدیگر مشکلی ندارند. این مردم که گویشوران زبان لارستانی به حساب می آیند در وسعت جغرافیایی گسترده ای  پراکنده اند و صرف نظر از این که تقسیمات اداری کشوری آنها در کجا قرار داده باشد و تابع چه شهر یا استانی باشند  همه  یکدیگر را خودمونی می خوانند.

در این نوشته سعی شده است تا آنجا امکان بود از همه آبادی هایی که لارستانی زبانها در آن زندگی می کنند نام برده شود. هر چند ممکن است که بعضی از قلم افتاده باشد. نیز باید توجه داشت در بعضی از آبادیها منطقه ی لامرد  ممکن است عده ای به گویش لری و در مناطق قریب به بندر عباس به گویش بندری هم در کنار لارستانی تکلم کنند.

گله دار- بلوچی - لامرد - براک - کورده - فیشور - لاور خشت - زروان - فرشته جان - جمال آباد - گراش - هیرم- چاه وز - کهورستان - بائن - محمود آباد - خلیلی - کشمک - دیده بان - تخته - هشنیز - خلور - چغان - باغ - ده تل - لب اشکن - هرمود عباسی - کوخرد - ارد - کاریان - دنگز - علامردشت - فداغ - محمله - احمد محمودی - کارگاه - خشت - شناس - اوز - بلغان - گرمشت - لار - علی آباد - دامچه - چاه شرف - شیخ عامر - فتویه - زینل آباد - چاه بنارد - کندر عبد الرضا - آغسته - مارمه - بن کوه - نخل صفا - لطیفی - کریشکی - هرم - شرفویه - گچویه - اشکون - هرمود مرخونی -  گنگ ریشه - ده میان - لاغر - انجیره - ده کهنه - جلال آباد - گتاو - قلات - دشتی - درز - غیب الهی - کمال آباد - بیخویه قدیم - باغان - منصور آباد - چاه کور - گرازی - عماده ده - خور - جویم - ابلود - کهنویه - حهره - مهرگان - چاه طلا - زاهد محمود - بیغرد - اشکنان - بید شهر - خلور - کودیان - گزه - مهران - کرمستج - بیرم - مکویه - گارستانه - پیگروبه - بندر لنگه - چاه نهر - هود - اهل - سایبان - هفتوان - دهنو میر - لمزان - سده - کهنه برهان - کنچی - خنج - اسلام آباد - شاه غیب - شهرستان - تدرویه - کندر شیخ - جناح - گزدان - شهرک بیخویه - کهنه عباسی - ده نو - بستک - آشنا - هیرو - شیرینو - گزیر - ده فیش - کهنه اوز - بو چیر - هرنگ - بنارویه - چارک - بالا ده - هرمود صحرای باغ - کهنویه - دژگان - کوشک - بادنی - چهار برکه - بریز - بختیارویه - حسین آباد - گاو بست - اخشام - هنگویه - گنگ - ایلچی - باغ - کوهج - انوه - عالی آباد - پدل - رستمی - چاه خالو ها - بائن - وراوی - مزایجان - چاه عینی - مز - کوره - لاغران - شرفویه -  زیارت - نرمان - حسین آباد مرگمار - ارمک - گاوبندی - مغویه - گلار - کورده - ابگنه - خرده دره - دهکویه - دهنگ - سایه خوش - حمیران - کرویه - بستانو - ده شیخ - کال - پسبند - سیگار - وردوان - چاه مسلم - مراغ - گشون - تنگ خور - خبرگو و قلعه - مولایی - رستاق - ترمان - نیکان - دستجرد - پا قلات - بریو - رکن آباد  - هنگویه - کنار سیاه ( کوال ) - عالی احمدان - قلندران - دهنو خواجه - پای تاوه - چاله - دابست - گزه - زین الدینی پاهین - میستان - گابست - لاور کال - گرکو - خین - غدیر صابری - غدیر کوهی- اسیر

شهرهای استان هرمزگان اینها بزبان لاری صحبت میکنند

کهورستان- رویدر-  بستک- هرنگ- لنگه- چاه مسلم-  خمیر-   پل-  اما اسامی کل روستاها وشهرها حاجی آباد- میناب- رودان- جاسک- قشم- کیش- رودخانه گهره- سیاهو- فین- رضوان- شمیل- قلعه قاضی- جلابی- ایسین- سرخون- گنو –کنگ- پارسیان- آفتاب- هاشمی- تیاب- هنگام- هرمز- تمب کوچک وبزرگ- حمورابی- فارو- کهتک- احمدی- فارغون- انوه- کشار- دهتل- گوده- نخل- خین- هرنگ- تنگ دالان- تازیان- ابوموسی- برنطیق-  کلاهی- بوچیر- جغین- حاجی خادمی- دشتی- دیرستان- رمکان- سیریک- طبل- کوهستک- کورزانک- مغویه- هنگویه- بستانه- بندمعلم- بهده – تدرویه- دیوان- سندرک- طولا- گیاهدان- کاروان- کوشه- هاشم آباد- مقام- بیکا- تیرو- چاه بنارد- درگهان- لافت- رمچاه- مسن –دهو- دهنو- باسعیدو شهرو- فتویه- بیکا- حمیران- سهیلی- زنگارد- شهاب- سوزا- سوزا –کمشک- هشتیز – هر

  لامردی ها و گله داری ها فارسی آمیخته با لری گویش دارنند- فداغ- دیده بان- عمادشهر-  بستک-   و اکثر بخش های بستک- و روستاهای اطراف بستک-  اشکنان-  اهل-  کال-  پاقلات-  خنج- خونسرخ- جمال احمد - کمال گرمی - مغ احمد گچین بالا - گچین پایین کل متلی-  دمیلو - ال درویش - گری شیخ - برکه شیخ-  گشار- سرگپ-  کشا- همتی- کشار- چمردان- ایسین-  تازیان- تازیان بالا-  تازیان پایین- پاتل- ایسین پل- و خمیر- وآبگرم خمیر- ای شیرین- کهورستان- رودبار- گوین- اوین- روستای کاروانسرای جنی- کیشی- گوین- کرمران-  احمد خلف-  روستای دالان- چاه ماخور-  سرتنگ-   جیحون-  چاه سرمه-  فلشکون-  زاهد مح