همه پرسی کردستان عراق که میتوان آنرا با عنوان خداحافظ عراق...! و یا شکست (بازگشت به وضعیت قبلی) تعبیر نمود از جهاتی حائز اهمیت است. رویایی بیش از ۶۰ ساله که ملا مصطفی بارزانی مرد سلاح بدوش کرد تقریباً بیشتر عمر خود را از طریق مبارزه جهت تحقق آن و تشکیل کشور مستقل کردستان سپری نمود و پس از مرگش فرزند او مسعود با همراهی دیگر دوستان و ( البته بیشتر از طریق دیپلماسی)مسیر پدر را دنبال نموده تا آرزوی وی را تحقق ببخشد. منطقه ای مناقشه برانگیز در کشور عراق که سالهای متمادی است رهبران و بزرگان آن مترصد بوجود آمدن فرصتی جهت تشکیل کردستان مستقل می‌باشند و اگرچه تاکنون موفق به انجام آن نگردیده اند لکن وفق قانون اساسی عراق در برخی از مسائل محلی و منطقه ای از حالتی نیمه مستقل! برخوردار و با تشکیل دولتی محلی با عنوان اقلیم کردستان بعضی از امور را مبتنی بر فرهنگ تاریخ و جغرافیای خودعملی مینمایند. هرچند در همیناندازه ی محدود نیز در بین خود دارای مخالفین و موافقینی بوده که بهترین نمونه آن را میتوان مخالفت با طرح همه پرسی چهارم مهرماه سال جاری نام برد مخالفینی که در وهله اول ناکارآمدی حاکمان محلی را اصلی ترین علت مخالفت خود می‌دانند منطقه ای در عراق که در همسایگی ایران وترکیه قرار داشته و به علت عدم ارتباط با آبهای آزاد جهان و همچنین نداشتن همسایگان متعدد تقریبا بعنوان منطقه ای محصور مشخص گردیده است از طرفی نیز حضور ترکمان ها، اعراب و در محدوده اقلیم تا حدودی وضعیت آن را متمایز از سایر نقاط عراق نموده است. منطقه ای نفت‌خیز در عراق که همواره یکی از دلایل درخواست خود جهت استقلال را داشتن ذخایر نفتی کافی جهت اداره آن و لزوم هزینه کرد آن در محدوده اقلیم می دانندهر چند در سنوات گذشته نیز بطور غیر رسمی شکلی از همه پرسی استقلال در آن انجام گردیده است که اپوزیسیون امروز حکومت اقلیم و کردهای مخالف همه پرسی آنرا خیانتی از جانب حاکمان محلی کردستان و تقدیم به دولت مرکزی بغداد می‌دانند (نمونه سال ۲۰۰۵) البته نداشتن زیرساخت‌های لازم جهت تشکیل کشوری مستقل...!و از بین رفتن هماهنگی‌های فعلی با دولت مرکزی عراق و مضافا ایجاد دشمنی های جدید و مخاصمات احتمالی با ترکیه و ایران و از طرفی حضور شهروندان غیر کرد در مناطق محدود به اقلیم نیز از جمله دلایل عدم موافقت اپوزیسیون با همه پرسی محسوب می گردند ضمن اینکه موضوع کرکوک نیز در جای خود قابل تامل است...!
هر چند مخالفت دولت مرکزی عراق و کشورهای همسایه از جمله جمهوری اسلامی ایران و ترکیه با طرح استقلال! بسیار بیشتر و بالاتر از تصورات معمول بوده تا جایی که ایران و ترکیه سریعا و صریحا به آن واکنش نشان داده و اعلام نموده اند در صورت استقلال منطقه کردستان بلافاصله مرزهای خود را بروی اقلیم خواهند بست و هرگونه ارتباط را قطع خواهند نمود که این محدودیت برای منطقه ای محصور همچون اقلیم کردستان که تقریبا در بن بست جغرافیایی قرار دارد یعنی مرگ...! و مرگی حتمی و مسلم...! بخصوص در شرایط فعلی که آمریکا،بریتانیا،فرانسه و... نیز استقلال کردستان را مردود و در تعارض با مبارزه علیه داعش ارزیابی نموده اند. که مجموعا(و بر این مبنا) تقریبا نمیتوان چشم‌اندازی روشن و مطمئن برای حاکمان کردستان جهت آینده ای بهتر ازقبل متصور بود! بخصوص در حوزه مراودات اقتصادی که بیشترین مناسبات اقلیم پس از عراق با کشورهای ایران و ترکیه می باشد هرچند دلایل دیگری برای مخالفت ایران و ترکیه در این باره وجود داشته که مجالی جداگانه میطلبد...! و برخی از تحلیلگران نیز تشکیل کشوری با نام کردستان در محدوده ی جغرافیایی عراق که منجر به از بین رفتن عراق واحد و یکپارچه گردد و در تعارض با منافع ملی همسایگان باشد را اساسا به صرفه وصلاح منطقه ندانسته وآنراسناریوی ازپیش طراحی شده جهت برهم زدن نظم موجود فی ما بین کشورهای منطقه با تغییر در نقشه سیاسی آن می‌دانند و به دلایل متعدد دیگری(که به لحاظ اختصار از ذکر آنها خودداری میگردد)معتقدند در صورت تشکیل کشوری مستقل در این منطقه بایستی شاهد جنگ ها و مخاصماتی بسیار بزرگتر از وضعیت فعلی(حضور داعش) در آینده ای نه چندان دور در این منطقه بوده وطرح کشور مستقل کردستان را ایجاد منطقه ای جهت فجایع انسانی جدید در این بخش از خاورمیانه می‌دانند خاورمیانه ای که مدتهاست در آتش کینه ورزی و تعصبات برخی گروه‌های افراطی می‌سوزد! هرچندبرخی نیزاستقلال را مشابهی از طرح استقلال (جدایی) پاکستان از هند ارزیابی مینمایند که مهمترین اثرات آن سلاح هسته ای و القاعده میباشد.
علی ای حال با تحلیل فوق الذکر و دیگر حواشی پیرامونی همه پرسی استقلال کردستان...! با طرح این پیش فرض که در صورت موفقیت همه پرسی و اجرایی شدن آن و بر فرض محال...! تشکیل کشور مستقل کردستان(که بدین سهولت ممکن و مقدورنمی باشد) چه نتیجه ای حاصل و عاید مردم اقلیم خواهد گردید...؟
1) وضعیت کردستان مستقل بدتر از کردستان فعلی خواهد شد.!
2) وضعیت کردستان مستقل تفاوتی با کردستان فعلی نخواهد نمود..!
3 )وضعیت کردستان مستقل بهتر از کردستان فعلی خواهد گردید..! که در خوشبینانه‌ترین حالت تقریبا ۳۳ درصد (یک‌سوم) امکان موفقیت برای مردم اقلیم پیش بینی می گردد!
که البته این احتمال نیز پیش از مخالفت های جدی همسایگان واعمال سیاست های پیشگیرانه و انجام اقدامات متقابل آنها علیه کشور جدید التاسیس! خواهد بود و چنانچه مخالفت‌های قطعی و حتمی! آنان را نیز به مشکلات آینده داخلی اقلیم اضافه نماییم شکست دولت جدید کرد قطعی بنظر میرسد هر چند دلایل متعدد دیگری که پیش فرض های ۱ و ۲ را اجتناب ناپذیر خواهد نمود نیز وجود دارند...!
بنابراین با جمیع موارد یاد شده و شرایط موجود...! بایستی منتظر ماند و دید آیا مسعود بارزانی و دیگر تصمیم گیران اقلیم همچنان در رویای تشکیل کشور مستقل کردستان راه پدر را ادامه داده و برطبل استقلال خواهند کوبید! یا اینکه پیش از وخیم ترشدن اوضاع ناشی از فشارهای داخلی و خارجی عطایش را به لقایش خواهند بخشید.