خانه لاری ها و آتشکده زرتشیان افتخار بزرگ لار و لارستان

یزد را باید دید و اندیشید. نمادهای باستانی از قبیل: خانه ها و بادگیرها، کوچه ها و ساباطها، مساجد و تکایا، آب انبارها و دهن شیرها، قناتها و حوضها و... که پیامها و رمز و رازها در آن نهفته است. و همانگونه که خود گفته اند هنر زیستن مهارت بسیاری داشته و از طریق تعامل با محیط خشک و سوزان کویری توانسته اند به مهارتهای بالایی در جنبه های مختلف زندگی دست یابند.

 

با نگاه عمیق تر به شهر و استان یزد می توان برداشتهای کلی تر از اوضاع و احوال، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی خوب آنجا بعمل آورد که حاصل آن توسعه در ابعاد گوناگون است که این امر ناشی از آگاهی، اندیشمندی و مدیریت و برنامه ریزی و برنامه سازی بر اساس اصل بهره وری است که تحولاتی در همه زمینه ها بوجود آورده اند و از پتانسیلها و ظرفیتها به ویژه ظرفیتهای میراث گذشتگان کمال بهره را برده اند، و افتخارات بزرگی را برای خود و شهر یزد به ارمغان آورده اند. در واقع بیان این مطالب به این جهت است که ما لاریها و لارستانیها علیرغم برخورداری از میراثهای ارزنده فرهنگی- تاریخی نتوانسته ایم همانند یزدیها که از این بابت وجه مشترک و سنخیت داریم حتی در حد اندک، بهره برداری نماییم.

 

به هر حال لازم است نسل فرهیخته و خوش فکر حال و آینده از اوضاع و احوال و پیشرفتهای جوامع مختلف درس گیرند و به فکر توسعه و ترقی باشند. این امر یعنی مدیریت و طراحی و برنامه سازی وبرنامه ریزی و پرهیز از ساده اندیشی وعوام گرایی و توهمات که متأسفانه در چند دهه گذشته آفت بزرگ جامعه لار و لارستان بوده است. ذکر داستانی از سفر اخیرمان به شهر یزد می تواند تلنگر، و هشداری باشد به نسل جوان و همه دلسوزان، از میان آثار مورد بازدید 2 اثر برای ما از همه شاخص تر وجالب تر بود. یکی خانه لاریها و دیگر نیایشگاه یا آتشکدة زرتشتیان.

 

خانه لاریها: این خانه با بادگیرش یادگاری است از دورة قاجار که شکوه معماری و هنر ایرانی را به تصویر می کشد و از افتخارات بزرگ لار و لارستان است. ساخت این بنای با ارزش به سال 1286 هجری قمری بازمی گردد و قدمتی 150 ساله دارد. مالک آن یکی از تجار برجسته لاری در شهر یزد به نام حاج محمد ابراهیم لاری و بنیان گذارش حاج غلامحسین ملّا زینل بوده است. برابر اسناد تاریخی لاریها 270 سال پیش از این، به منظور تجارت از لارستان به شهر یزد عزیمت نموده و در جای جای شهر ساکن شده و بناها و آثاری از خاندان لاریها در آن شهر بر جایگذاشته اند. از جمله بنای مذکور (خانه لاریها) که بعنوان یکی از نمونه های معماری اصیل ایرانی، علاقمندان بسیاری را به درون خودمی کشاند و موزة اسناد و مدارک را در خود جای داده است و همه این جلوه ها و جاذبه ها باعث حیرت گردشگران داخلی و خارجی و مایه غرور لاریهاست و جالب اینجاست که وقتی فرزندم با توریستهای خارجی درباره لار سر صحبت باز نمودند و خواستند که لار و لارستان را به آنها معرفی نمایند (ضمن معرفی لاری بودن خود) فوراً پاسخ دادند که ما دو سه روز قبل از شهر لار بازدید داشته ایم چرا که بر اساس مطالعات قبلی مان لارستان مانند یزد قطب آثار باستانی و میراث فرهنگی در ایران بوده و هست و برای ما (خارجیها) قابل دیدن و مطالعه است و هر دو مرکز (هر دو شهر) تقریباً از طبیعت و شرایط یکسان و مشابه برخوردار است امّا افسوس که آن کجا و لارستان کجا!؟آتشکده زرتشتیان: دومین مرکز میراث فرهنگی یزد آتشکده زرتشتیان (نیایشگاه) بود که جلوة خاص داشت و از آن دیدن نمودیم. آنچه به عنوان تاریخچه آنجا (آتشکده) شرح دادند و مورد مطالعه ما قرار گرفت، موضوع آتش آتشکده می باشد که بیش از هزار و پانصد سال است که روشن مانده است و اظهار داشتند که این آتش، فروزه ای از آتش آتشکدة آذر فرنبغ کاریان لارستان است که به عقدای یزد آورده شده است و نزدیک هفتصد سال در آنجا روشن نگه داشته شده است و سپس در سال 522 از عقدا به اردکان برده شده و نزدیک دویست سال است در اردکان یزد بوده است و سپس از اردکان به این شهر آورده شده و در سال 1313 به آتشکدة فعلی منتقل شده است.

 

بنابراین همانگونه که ملاحظه می شود در حقیقت فروزندگی آتشکده زرتشیان یزد (نیایشگاه) از آتشکدة کاریان لارستان می باشد که برای کیش زرتشت بسیار اهمیت دارد. و متأسفانه در نوشته ها و توضیحات(ذکر تاریخچه) تنها از آتشکده آذر فرنبغ کاریان فارس یاد شده در حالی که صحیح تر آن است که گفته شود کاریان لارستان. مسلماً وقتی که کاریان لارستان مطرح نشود بویژه برای آنانکه به فارس آشنا نیستند ممکن است موضوع به غلط اینگونه تداعی شود که مثلاً آتش از تخت جمشید، پاسارگاد، فیروزآباد فارس و... آورده شده است.

 

به هر حال ما همان جا به مسئولین جهت اصلاح موضوع پیشنهاد نمودیم که جهت راحتی کار برای محققین بهتر است آدرس درست و دقیق داده شود و عنوان لارستان در اسناد و سوابق لحاظ گردد. بهر حال لازم است کسانی که مراجعه می نمایند نسبت به این موضوع دقت و یادآور شوند (به ویژه لاریها بیشتر دقت نمایند).

 

ذکر چند نکته:

1- همانگونه که بیان گردید بدلیل یکسان بودن شرایط آب و هوایی لارستان(کل لارستان) با یزد کیفیت بناها و میراث گذشتگان و سبک زندگی مردمان هر دو سامان تقریباً یکسان است. بنابراین با مدیریت و تشکیل اتاق فکر و کارگروه ها می توان الگوبرداری و در جهت توسعه شهرستان اقدام نمود. متولی این کار به طور خاص نمایندة مردم در مجلس شورای اسلامی، شورای شهر و شهرستان، فرمانداری و در رأس، امام جمعه محترم بعنوان حرکت دهندة جریان می باشند.

 

این امر یعنی رونق و توسعه و سامان بخشی امور و اشتغال زایی می باشد و هیچگونه توجیه و تعللی جایز نیست. البته راهکارهای لازم در دوره اول نماینده به ایشان ارائهنموده ام که متأسفانه حرکتی از ایشان صادر نگردیده (در حال حاضر ایشان به غیر از اینکه عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی می باشند، ریاست کمیسیون فرهنگی نیز بر عهده دارند. لذا این موقعیت استثنایی و این فرصت نباید از دست بدهند و قدر مسلم ایشان در پیشگاه خداوند و مردم مسئولند).

 

2- محافظت و مراقبت از بناها در یزد به تمام و کمال و با برنامه انجام می گیرد و دلسوزانه آنها را ماندگار می نمایند. اما در لارستان متأسفانه غیر مسئولانه برخورد می شود. کسی برای میراث فرهنگی دلی نمی سوزاند و در حال تخریب و نابودی می باشند و این خود جفا به شهرستان و گناه نابخشودنی است بویژه کسانی که نام برده شدند باید آگاه باشند و به داد شهرستان برسند.

3- به ضرس قاطع می گویم بنا به نظر کارشناسان آثار باستانی، لارستان بدلیل استفاده از سنگ و گچ و ساروج بسیار باکیفیت تر از بناهای یزد می باشد که از خشت و گل و آجر ساخته شده است. مزیت و اهمیت دیگر آثار با ارزش لارستان اصول ساخت و ساز آن می باشد. مثلاً به مجموعه بازار قیصریه، میدان، کاروانسرا، حمام و آب انبارهای و مساجد و... توجه و دقت شود.

 

4- خارجی ها به اهمیت میراث فرهنگی لارستان واقفند (بنا به دلایلی که ذکر گردید) و در سفر به ایران، لارستان را قطب گردشگری می دانند و از آن بازدید می نمایند (مانند یزد) لازم است میراث فرهنگی فارس بخود بیاید بویژه آثاری چون بازار قیصریه و باغ نشاط و برکه ها و دهن شیر ها و... که در ردیف تمدن و میراث ملی قلمداد می شود و لازم است اقداماتی جهت ثبت یونسکو انجام شود.بی خیالی را کنار بگذارند.

 

 به امید احساس مسئولیت بیشتر همگان